Harpmuziek als laatste groet
De vredige en zachte klanken van de harp, worden zeer gewaardeerd tijdens het emotionele moment van afscheid nemen. In deze blog vertellen we graag meer over de harp en haar mogelijkheden.
Geschiedenis van de harp
De harp heeft een lange geschiedenis en hiermee ook een lange ontwikkeling achter de rug. In de prehistorie gebruikte men éét-snarige jachtbogen als muziekinstrumenten. Dit model werd opgevolgd door de boogharp, die meerdere snaren had. Lang dacht men dat de eerste echte harp dateerde van circa 3000 voor Christus. Maar een vondst in de stad Ur (Sumer/Mesopotamië) bewees iets anders.
Een koningsgraf in Ur, in het huidige Irak, is het decor dat voor de harp een belangrijke rol speelt. Hier is de oudste harp opgegraven dat ooit is gevonden. Het dateert van 5000 jaar geleden en is zelfs ouder dan de piramiden en Stonehenge.
Onder invloed van de renaissance en de barok periode, werd muziek steeds verfijnder. Hierdoor werd er meer flexibiliteit gevraagd van de muziekinstrumenten, iets wat lastig was voor de klassieke versie van de harp. Om met de tijd te kunnen meegaan, diende het instrument zich snel aan te passen. Het resultaat was: de triple harp met drie parallelle rijen snaren. Hierdoor kon er van toonsoort worden gewisseld zonder de harp opnieuw te stemmen. Marie-Antoinette heeft ervoor gezorgd dat de harp populair werd aan het Franse hof en onder de aristocratie.
Aanpassen doet overleven
Sébastien Érard , een harp- en pianobouwer uit de 18e eeuw, ontwikkelde de dubbelpedaalharp. Dit mechanisme zorgde ervoor dat de harpspelen met de voeten de tonen naar boven of beneden kon halveren. Door de uitvinding van Érard kregen componisten een oprechte interesse in het instrument; Zijn uitvinding is direct het gevolg dat de harp zich bleef ontwikkelen. Het begin van de 20e eeuw markeerde ook het begin van de impressionisten-beweging in Frankrijk. Deze werd gekenmerkt door componisten als Gabriel Fauré, Maurice Ravel en Claude Debussy. Zij realiseerden zich dat de harp in hun muzikale behoeften voorzag. De introductie van de harp creëerde een uniek palet aan kleuren. Een voorbeeld om de veelzijdigheid van de harp aan te tonen is het muziekstuk "Introduction et Allegro" van Maurice Ravel. Het is een van de bekendste en favoriete stukken voor de harp. Het is geschreven voor:
- harp
- fluit
- klarinet
- strijkkwartet (twee violen, altviool en cello)
Het muziekinstrument
Turijn is het toneel van een van de grootse harpfabrieken ter wereld. Hier wordt het instrument gemaakt van verschillende houtsoorten, waaronder esdoorn- en berkenhout. De harp is een snaarinstrument, waarvan de snaren gemaakt van verschillende materialen. Een prachtige gouden harp dat voor concerten en uitvaarten wordt gebruikt, kan wel 100 jaar oud zijn en heeft 47 snaren. De bouw van een harp duurt tussen de 6 en 12 maanden. Dit heeft er onder andere mee te maken dat er zo'n 2200 onderdelen worden verwerkt in een harp. De korte snaren die een hoge toon produceren, zijn gemaakt van nylon. De langere snaren, die lager klinken, worden van metaal of darmen gemaakt. De rode snaren is de toon C en de zwarte de F. De overige, witte snaren, vormen de andere tonen van de toonladder. Met een bereik van 6,5 octaaf, ligt de harp dichtbij het bereik van een piano dat net iets meer heeft. De 7 pedalen onderop de harp, symboliseren de 7 toonladders en kunnen elk in een
- neutrale
- majeur
- mineur
stand worden gebracht. Bijvoorbeeld: D neutraal, D majeur en D mineur. Er zijn dus 21 pedaalmogelijkheden.
Het uiterlijk van een harp is een waar genot voor het oog. Als heus kunstwerk is het een prachtig instrument om naar te luisteren én te kijken. De unieke klanken die een harp brengt, maakt het ook een zeer geschikte keuze als uitvaartmuziek. Hierover meer, verder in dit artikel.
De harp is te vergelijken met rechtop pianospelen. De binnenkant van een piano ziet er ook net zo uit als een harp. Een groot verschil: als je een snaar bespeelt op een harp en niets doet, dan blijft de toon doorgaan. Harpisten stoppen het aanslaan van de snaren ook gedurende hun spel.
De harp in het orkest
Opmerkelijk genoeg is de harp een instrument op zich, dat niet standaard in een orkestfamilie past. Ondanks het feit dat het snaren heeft, behoort het niet tot de snaarinstrumenten. Het percussieve karakter maakt de harp ook niet tot de percussie-instrumenten. Er kunnen een of twee harpisten zijn in een orkest.
Hector Berlioz was een 19e-eeuwse componist en een van de personen die de harp introduceerde in het orkest. Componisten zoals Wolfgang Amadeus Mozart en Ludwig van Beethoven, schreven geen stukken waar de harp in voorkomt. Franse componisten hebben dit later wel gedaan. Zij begrepen de harp en haar mogelijkheden erg goed goed. Mede dankzij het feit dat zij componeerden met harpisten. Maurice Ravel en Claude Debussy begrepen goed waar de harp toe in staat was en dit maakt het voor moderne harpisten prettig om deze muziekstukken op hun instrument te spelen. Verhoudingsgewijs zijn er niet heel veel harpisten en een orkest heeft ook niet altijd een harp nodig.
Een harp kan wel 40 kilo wegen en is een van de grootste en zwaarste instrumenten in het orkest.
De eerste harpiste van het Metropolitan Opera Orkest Marie-Pierre Langelamet zegt: " Als je het orkest vergelijkt met een maaltijd, dan kun je harp zien als kruiden en specerijen. Om specifieker te zijn: de harp is als kaneel, het is erg kerstachtig."
Harp over de wereld
In Ethiopië wordt vandaag de dag op een instrument gespeeld dat vergelijkbaar is met de gevonden harp in Ur. Ethiopiërs geloven dat koning David ook op dit type speelde. Men gebruikt deze harp tegenwoordig alleen voor religieuze doeleinden en niet voor de lol.
De harp wordt vaak geassocieerd met Ierland. De spirituele thuisbasis van de harp ligt dan ook in het Ierse Glendalough. Zowel in Wales als in Schotland is de harp onderdeel van de traditie.
In Spanje nam de ontwikkeling van de harp een andere richting. Men deed in de Spaanse tradities de uiterste best om de harp als een gitaar te laten klinken. Muziek uit Spanje is van oorsprong gebaseerd op de gitaar. Er werd vanuit gegaan dat als je de harp wilde leren spelen, je al de gitaar beheerste. De Spanjaarden namen op hun beurt de harp mee naar Zuid-Amerika. In Venezuela is de joropo ontwikkeld: een ritmische dans. De harpist hierbij het belangrijkste instrument maar speelt nooit alleen. Het is altijd vergezeld door de volgende muziekinstrumenten:
- maracas
- cuatro (Venezolaanse viersnarige gitaar)
- bandola
- mandoline
Joropo is een mix van Zuid-Amerikaanse (Indianen), Afrikaanse en Europese invloeden. Het is een explosieve muziekstijl dat een aanstekelijke vreugde oproept.
Beroemde harpisten
- Catrin Finch
- Alan Stivell
- Ruth Holden
- Edmar Castañeda
- Bridget Kibbey
- Tulani
- Iris Kroes
- Remy van Kesteren
- Lavinia Meijer
Muziekstijlen met de harp
Alan Stivell en zijn vader brachten de populariteit van de harp terug naar Europa in de jaren '70. Vader Stivell was de maker van de eerste metalen snaren op de harp. Hiermee kon de harp ook versterkt gaan spelen in ensembles.
De harp blijkt tevens een zeer geschikt instrument te zijn voor het ontdekken en uitproberen van allerlei nieuwe geluiden.
Er zijn niet veel muziekstukken die speciaal zijn geschreven voor de solo harp en orkest. Muziek wordt speciaal voor de harp gearrangeerd. Dit betekent dat een concert dat voor twee piano's wordt herschreven voor twee harpen en een strijkkwartet. De volgende muziekstukken worden op de harp gespeeld:
- barok
- romantiek
- modern
- jazz
Goddelijke glissando
De techniek die glissando heet, is het hemelse geluid waar de harp bekend om staat. Geen enkel ander instrument kan deze klanken maken.
Populaire harpstukken
- 2nd Movement Harp Concerto in B Flat majeur - Georch Friedrich Händel
- Introduction et Allegro - Maurice Ravel
- Deo Gratias - Bejamin Britten
- Prélude à l'Après Midi d'Une Faune - Claude Debussy
- Chanson Dans La Nuit - Carlos Salzedo
- Daphnis Et Chloé Suite No. 2 - Maurice Ravel
- Danse Sacrée Et Danse Profane - Claude Debussy
Kinderen hebben de toekomst
Dat kinderen veel hebben aan het leren bespelen van een muziekinstrument is alom bekend. Samen musiceren is onder andere goed voor:
- het zelfvertrouwen
- het samenwerken
- naar elkaar luisteren
- invoelen wat de ander nodig heeft
- ruimte geven aan andere mensen
Dit en nog meer leer je allemaal als je samen muziek maakt en klaar wordt gestoomd om in een groot orkest te spelen. Organisatie Leerorkest heeft als visie dat elk kind het recht heeft op het spelen van een instrument. Zij geven kinderen op hun eigen school de gelegenheid om een muziekinstrument te leren spelen. De harp is echter kostbaar en bovendien te zwaar om te vervoeren. Om kinderen (en hun ouders) toch warm te krijgen voor het instrument, is er in 2021 een unieke actie gestart: "Crowdfunding actie voor 300 harpen". Hiervoor is een nieuwe harp ontworpen, een soort Ikea bouwpakket. Met de inkomsten van de crowdfunding, worden er 300 harpen gebouwd waar kinderen uit het hele koninkrijk op kunnen spelen. Dus ook in het Caraïbisch gebied.
Harpmuziek als uitvaartmuziek
Vanwege de unieke klanken en veelzijdige mogelijkheden, is de harp steeds vaker een keuze als instrument tijdens de begrafenis of crematie. Daarnaast is de harp een kunstwerk om naar te kijken, wat een prettige sfeer ten goede komt.
"Het unieke moment meenemen in het spel, waardoor je het nooit meer op dezelfde manier kunt overdoen."
Dit is het antwoord dat wij kregen toen wij aan een van onze harpisten de vraag stelden wat live uitvaartmuziek zo bijzonder maakt. Het is een treffende omschrijving van dat wat wij steeds opnieuw meemaken. De persoon waarvan afscheid wordt genomen is uniek. En alles aan de uitvaartceremonie ook: de herinneringen, de aanwezigen, dat wat wordt gezegd. Als uitvaartmusici stemmen wij ons volledig af op dit unieke moment.
Tijdens de uitvaart worden foto's getoond en herinneringen gedeeld van de overleden persoon. Voor de aanwezigen is het waardevol om even weg te kunnen zinken in de eigen gedachten. Dit gebeurt vaak op het moment dat er live muziek klinkt.
We zullen de muziek die wij spelen dan ook nooit meer op dezelfde manier kunnen uitvoeren. Hiermee wordt de muziek tijdens de begrafenis of crematie een eerbetoon aan de overleden persoon; Een écht persoonlijk afscheid.
Interview harpmuziek
We zijn in gesprek met een van onze uitvaartharpisten Carla waarin zij vertelt over haar ervaring. Wat brengt de harp tijdens het verdrietige moment van afscheid nemen?
Memories Uitvaartmuziek
Wil je meer informatie over de harp als uitvaartmuziek of een van de andere mogelijkheden die wij bieden? Neem gerust een kijkje op onze website of neem direct contact met ons op.
