Introductie
Wat hebben een uit de hand gelopen steekpartij, een hartaanval, een dodelijk verkeersongeval en iemand die voor de trein springt met elkaar gemeen? Behalve dat het onomkeerbare is ingetreden, is er voor de nabestaanden een extra heftigheid: de shock van het onverwachte overlijden van hun dierbare.
De dood. We krijgen er allemaal mee te maken, maar in hoeverre zijn er erop voorbereid en kún je je erop voorbereiden?
Verwacht of onverwacht
Globaal gezegd zijn er twee manieren van sterven: verwacht of onverwacht. In beide gevallen zijn er emoties zoals verdriet, onbegrip, woede en kan er moeite zijn om de gemiste persoon los te laten. Het grote verschil tussen iemand met een terminale diagnose en iemand die 's ochtends zijn vrouw gedag kust en niet meer terugkomt, is de totale onvoorbereide staat van elkaar nooit meer levend zien.
Plotseling verlies, onverwacht overlijden, abrupt afscheid. Allemaal termen die aangeven dat de dood onverwacht je huis binnendringt. Want je dierbare verliezen door een verkeersongeluk, bedrijfsongeval, lichamelijk falen, moord, doodslag of suïcide, heeft een andere impact dan het heengaan op een sterfbed; De gemene deler is het traumatische verlies dat de achterblijvers ervaren.
Complexe rouw
Van traumatisch verlies kun je spreken als nabestaanden zich niet hebben kunnen voorbereiden en geen gesprekken meer hebben kunnen voeren met hun dierbare. Anders gezegd: men heeft geen afscheid kunnen nemen. Het maakt dat voor deze groep mensen, complexe rouw vaker voorkomt.
Ongeveer tien procent van alle rouwprocessen loopt over in complexe rouw. Zoom je in op de situaties waarbij sprake is van een complexe rouwstoornis, dan blijkt dat iets meer dan de helft hiervan te maken heeft gehad met plotseling verlies.
Verlies normale rouw en complexe rouw
Afscheid nemen van je dierbare is altijd verdrietig en kan moeilijk zijn voor de achterblijvers. Normale rouw mag overigens niet worden weggewuifeld als minder belangrijk. Echter, het feit dat iemand zo onverwacht overlijdt, brengt een ingrijpende situatie met zich mee.
Wanneer spreken we over normale rouw of wanneer is het een complexe rouwstoornis? Volgens rouwexpert Manu Keirse zijn er vier rouwtaken te onderscheiden:
- Het verlies aanvaarden
- De pijn (door)voelen
- Het aanpassen aan een leven waarin de overledene geen deel meer uitmaakt
- Het verlies een plek geven om zonder de overledene verder te kunnen leven
Als na een tijd het dagelijks functioneren wordt beïnvloed of belemmerd door het verlies, kan men gediagnostiseerd worden. Er wordt twaalf maanden gehanteerd na het overlijden om hiervoor verdere onderzoeken te doen.
Rouw is een natuurlijk en intensief proces met allerlei emoties als verdriet, gemis, pijn of soms opluchting. Rouwen kost energie. Slecht slapen, vergeetachtigheid en vermoeidheid zijn allemaal normale reacties die voorkomen in het rouwproces.
Waaraan kun je herkennen dat je rouwproces moeizaam verloopt?
- Verdoofd zijn
- Verbitterd zijn
- Boos zijn
- In gedachten veel bezig zijn met de overledene
- Sterk vasthouden aan de manier van overlijden
- Geen vertrouwen meer hebben
- Sterk verlangen naar de overledene
- De wens hebben om zelf te sterven
- Het oneerlijk vinden dat jij zelf wel leeft maar jouw dierbare niet
- Leeg en betekenloos gevoel eravren
- Moeite hebben om door te leven
- De dood niet kunnen accepteren
Aandacht voor onverwacht overlijden
Er zijn verschillende organisaties die hulp bieden aan mensen die te maken hebben met een abrupt levenseinde. Een hiervan is de herinneringsbijeenkomst 'Liefdevol herinneren na zelfdoding'. De eerste editie is op 19 november 2022 georganiseerd door Manuela Wiltenburg van Unalome Uitvaartbegeleiding. Een impressie:
Live muziek tijdens herinneringsbijeenkomst
Een herinneringsbijeenkomst of gedenkdienst is voor nabestaanden een waardevol moment om samen met elkaar stil te staan bij hun overleden dierbare. Een gesproken woord zoals het opnoemen van de namen en zelf actief meedoen door bijvoorbeeld het ophangen van de naam in een boom, doet veel voor mensen die zonder hun familielid of vriend(in) verder moeten leven. Muziek is hierbij onmisbaar. Memories Uitvaartmuziek heeft tijdens de avond van 'Liefdevol herinneren na zelfdoding' de live muziek mogen verzorgen. Een korte impressie hiervan is te beluisteren: 
Landelijk platform Plotseling Verlies©
Voor de juiste begeleiding van families die met een abrupt afscheid te maken hebben, is het essentieel dat zij van meet af aan goed worden begeleid. Door uitvaartverzorgers die hierin gespecialiseerd zijn doordat zij de ervaring hierin hebben én de uren vrij kunnen maken die nodig zijn om naar een goed afscheid te kunnen toewerken. Het landelijk platform Plotseling Verlies © heeft een netwerk van professionele uitvaartverzorgers, woonachtig door heel Nederland met veel expertise. Plotseling Verlies is er voor families en professionals zoals familierechercheurs en uitvaartbegeleiders. Tevens worden door het platform trainingen gegeven om te midden van de chaos waar de familie in terecht is gekomen, hen nog beter bij te staan.
Interview met Jessica Monsma van Plotseling Verlies
De passie om families bij te staan die met een onverwacht overlijden te maken hebben, ontstond voor Jessica nadat haar zusje Suzanne in 2011 door moord om het leven kwam. Bekijk het ontroerende interview hieronder.
"Tot een minuut voordat we de ruimte binnenliepen waar de identificatie van het stoffelijk overschot van mijn zus zou liggen dacht ik nog: Er ligt vast iemand anders." - Jessica Monsma
